استانداردهای حسابداری کلیه قوانین و دستورالعمل‌هایی هستند که نحوه تهیه و ارائه صورت‌های مالی را تعیین می‌کنند. این استانداردها، در پیروی از قوانین گزارشگری مالیِ یکسان به کسبوکارها کمک می‌کنند. بنابراین ارزیابی و مقایسه صورت‌های مالی آنها، آسان‌تر می‌گردد. یعنی اگر دو شرکت در صنایع مختلف از استانداردهای یکسان استفاده کنند، صورت‌های مالی آنها از یک قالب پیروی می‌کنند. بنابراین مقایسه بین گزارشات مالی آنها، منصفانه و معنادار می‌گردد. این استانداردها به مشاغل، سرمایه‌گذاران و سایر اشخاص درگیر در موضوعات مالی کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
استانداردهای حسابداری چیست + تاریخچه
تاریخچه استانداردهای حسابداری نشان‌دهنده تلاش مستمر برای بهبود شفافیت و یکسان‌سازی در گزارشگری مالی است. با به‌هم پیوستن تجارت و اقتصاد، تلاش برای «هماهنگی حسابداری جهانی» ادامه دارد. حسابداران طی قرن‌ها برای بهبود تهیه گزارش‌های مالی شفاف برای کسبوکارها در یک چارچوب جهانی کوشیده‌اند. لوکا پاچیولی، ریاضیدان ایتالیایی، اولین بار در سال 1494 حسابداری اولیه مبتنی بر دفترداری دوبار ورود را که پایه و اساس حسابداری مدرن است، معرفی نمود. در طی انقلاب صنعتی یعنی قرن 18 تا 19 با گسترش کسبوکارها، سوابق مالی برای سرمایه‌گذاران و سهامداران اهمیت بیشتری پیدا کرد. شروع استاندارد سازی از قرن بیستم پایه‌گذاری گردید. با سقوط بازار سهام در سال 1929، تقاضا برای شفافیت مالی و اعمال مقررات بیشتر شد. ایالات متحده در دهه 1930، کمیسیون بورس و اوراق بهادار را برای نظارت بر تهیه گزارش‌های مالی تاسیس کرد. «کمیته فرایندهای حسابداری»، اولین اصول رسمی حسابداری را در ایالات متحده ایجاد نمود. در سال 1959، «هیئت اصول حسابداری»، با هدف برقراری قوانین ساختارمند جایگزین کمیته فرایندهای حسابداری شد.
در سال 1973، «کمیته استانداردهای بین‌المللی حسابداری»، برای ایجاد استانداردهای جهانی حسابداری تاسیس گردید. در همان‌سال «هیئت استانداردهای حسابداری مالی»، جایگزین هیئت اصول حسابداری شد و اصول حسابداری پذیرفته‌شده عمومی (GAAP) را در ایالات متحده معرفی کرد. در دهه 1990، برای همسان‌سازی گزارشگری مالی جهانی، کشورهای بیشتری شروع به پذیرش استانداردهای بین‌المللی کردند. از سال 2000 تاکنون، استاندارد سازی حسابداری به سمت جهانی شدن پیش می‌رود. در سال 2001، «هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی» تاسیس شد و «استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی» را جایگزین استانداردهای قبلی نمود. در سال 2002، ایالات متحده و هیئت استانداردهای بین‌المللی توافق کردند که در جهت همگرایی اصول حسابداری پذیرفته‌شده عمومی و استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، کار کنند. در حال‌حاضر بیش از 140 کشور از «استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی» استفاده می‌کنند. ایالات متحده با اصول GAAP ادامه می‌دهد.
استانداردهای حسابداری بین‌المللی کدامند؟
استانداردهای حسابداری که به‌صورت بین‌المللی رعایت می‌گردند، مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌ها برای تهیه گزارشات مالی هستند که برای ایجاد ثبات، شفافیت و امکان مقایسه در صورت‌های مالی در کشورهای مختلف تدوین شده‌اند. این استانداردها به حسابداران، مشاغل و سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا گزارش‌های مالی را بدون در نظر گرفتن کشور یا نوع صنعت ارزیابی نمایند. هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) در سال 2001، استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) را معرفی کرد که تا امروز نیز به تکامل خود ادامه می‌دهد. هم اکنون بیش از 140 کشور از جمله کشورهای اتحادیه اروپا، استرالیا و کانادا از IFRS استفاده می‌کنند.
استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IAS)، با هدف استاندارد سازی گزارشگری مالی در کشورهای مختلف، تعیین شدهاست. بخش‌های کلیدی این استانداردها عبارتند از:
- IAS چارچوب مشترکی را برای تهیه و ارائه صورت‌های مالی فراهم می‌کند. در این‌صورت درک و مقایسه اطلاعات مالی در سراسر کشورها، برای سرمایه‌گذاران و حسابداران آسان‌تر می‌شود.
- IAS1 ویژه ارائه صورت‌های مالی
- IAS2 موجودی‌ها
- IAS7 صورت جریان‌ها‌ی نقدی
- IAS16 اموال، تاسیسات و تجهیزات
- IAS18 شناسایی درآمد
- IAS36 کاهش ارزش دارایی‌ها
بسیاری از کشورها IAS/IFRS را به‌طور کامل یا با اعمال تغییراتی پذیرفته‌اند. مزایای این استاندارد سازی عبارتند از:
- امکان مقایسه صورت‌های مالی در سطح جهانی بیشتر شدهاست.
- شفافیت و پاسخگویی امور حسابداری بهبود یافته‌است.
- سرمایه‌گذاری برون‌مرزی آسان‌تر شده و رشد اقتصادی افزایش یافته‌است.
- هزینه‌های تهیه صورت‌های مالی برای شرکت‌های چند ملیتی کاهش پیدا کرده‌است.
انواع استانداردهای حسابداری
انواع استانداردهای حسابداری در ایران عبارتند از:
شماره استاندارد | عنوان استاندارد | تاریخ اصلاح |
1 | نحوه ارائه صورت‌های مالی | تجدیدِنظر ۱۳۹۷ |
2 | صورت جریان وجه‌های نقد | تجدیدِنظر ۱۳۹۷ |
3 | درآمد عملیاتی | |
4 | ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی | تجدیدنظر ۱۳۸۴ |
5 | رویداد‌های بعد از تاریخ ترازنامه | تجدیدنظر ۱۳۸۴ |
6 | گزارش عملکرد مالی مصوب | کنارگذاری از ۹۸ |
7 | حسابداری مخارج تحقیق و توسعه | |
8 | حسابداری موجودی مواد و کالا | |
9 | حسابداری پیمانکاری بلندمدت | |
10 | حسابداری کمک‌های بلاعوض دولت | |
11 | دارایی‌های ثابت مشهود | تجدیدِنظر ۱۳۸۶ و اصلاح ۱۳۸۹ |
12 | افشای اطلاعات اشخاص وابسته | تجدیدِنظر ۱۳۸۶ |
13 | حسابداری مخارج تامین مالی | |
14 | نحوه ارائه دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری | کنارگذاری از ۱۳۹۸/۱/۱ |
15 | حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها | تجدیدِنظر ۱۴۰۰ |
16 | آثار تغییر و تسعیر نرخ ارز | |
17 | دارایی‌های نامشهود | تجدیدِنظر ۱۳۸۶ و اصلاح مهر ۱۳۸۹ |
18 | صورت‌های مالی تفکیکی و جداگانه | |
19 | ترکیب‌های تجاری | تجدیدِنظر ۱۳۸۴ (کنارگذاری از ۱۴۰۰/۱/۱) |
20 | سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص | تجدیدِنظر ۱۳۹۸ |
21 | حسابداری اجاره‌ها | اصلاح مهر ۱۳۸۹ |
22 | گزارشگری مالی میان‌دوره‌ای | تجدیدِنظر ۱۴۰۰ |
23 | حسابداری مشارکتهای خاص | اصلاح مهر ۱۳۸۹) (کنارگذاری از ۱۴۰۰/۱/۱) |
24 | گزارشگری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری | |
25 | گزارشگری بر حسب قسمتهای مختلف | |
26 | فعالیت‌های کشاورزی | |
27 | طرح‌های مزایای بازنشستگی | |
28 | فعالیت‌هاى بیمه عمومى | |
29 | فعالیت‌های ساخت املاک | اصلاح مهر ۱۳۸۹ |
30 | سود هر سهم | |
31 | دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده | |
32 | کاهش ارزش دارایی‌ها | |
33 | مزایای بازنشستگی کارکنان | |
34 | رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات | |
35 | مالیات بر درآمد | |
36 | ابزار‌های مالی (ارائه) | |
37 | ابزار‌های مالی (افشاء) | |
38 | ترکیب‌های تجاری | مصوب ۱۳۹۸ |
39 | صورت‌های مالی تلفیقی | مصوب ۱۳۹۸ |
40 | مشارکت‌ها | مصوب ۱۳۹۸ |
41 | افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر | مصوب ۱۳۹۸ |
42 | اندازه‌گیری ارزش منصفانه | |
43 | درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان | لازم‌الاجرا از ۱۴۰۴/۱/۱ |
برای استفاده از خدمات حسابداری پیشداد کلیک کنید
مزایای استاندارد حسابداری
استانداردهای حسابداری برای ارتقای یکنواختی و قابلیت اطمینان در گزارشگری مالی، تقویت اعتماد و کارایی در بازارهای مالی و مبادلات بین کسبوکارها ضروری هستند. مزایای استاندارد سازی حسابداری عبارتند از:
- کسبوکارها از اصول حسابداری یکسانی در طول زمان استفاده می‌کنند که باعث تدوین گزارش‌های مالی قابل اعتمادی می‌گردد.
- استاندارد سازی، شفافیت و قابلیت اطمینان اطلاعات مالی را افزایش می‌دهد. بنابراین اشخاص ذی‌نفع اطمینان حاصل می‌کنند که گزارش‌های مالی روشن، دقیق و عاری از دستکاری هستند و اعتماد سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد.
- صورت‌های مالیِ شفاف، واضح و دقیق به سرمایه‌گذاران، مشاغل و سهامداران کمک می‌کند تا از سلامت مالی واقعی یک شرکت مطمئن گردند.
- همه مشاغل از قوانین یکسان حسابداری پیروی می‌کنند که به یکنواخت شدن صورت‌های مالی در طول زمان منجر می‌گردد. به‌این ترتیب، گزارش‌های مالی شرکت‌ها در کشورهای مختلف به راحتی قابل مقایسه خواهد شد.
- به کسبوکارها کمک می‌کند تا با رعایت استانداردهای حسابداری، مقررات قانونی و مالیاتی را رعایت نمایند.
- استانداردها خطر کلاهبرداری مالی و گزارش‌های نادرست را کاهش می‌دهند.
- شرکت‌هایی که دارای شفافیت مالی هستند، سرمایه‌گذاران و وام‌دهندگان را جذب می‌کنند.
- سبب تشویق سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت یکپارچگی اقتصادی جهانی می‌گردند.
- باعث بهبود تصمیم‌گیری می‌شود زیرا اطلاعات مالی دقیقی را به مدیریت ارائه می‌دهد که می‌توانند تصمیمات تجاری آگاهانه اتخاذ کنند.
- در بودجه‌بندی، پیش‌بینی و تخصیص منابع کمک می‌کند.
- اتخاذ استانداردها، اعتبار مالی کسبوکارها را بهبود می‌بخشد، در نتیجه آنها به رسمیت شناخته می‌شوند.
ویژگی ها و اهداف استانداردهای حسابداری
از ویژگی‌های استانداردهای حسابداری به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- استانداردها باعث می‌شوند که صورت‌های مالی از اصول یکسانی در بین مشاغل پیروی کرده و عملکرد یکنواخت و سازگار داشته باشند.
- به ارائه واضح و دقیق داده‌های مالی کمک کرده و شفافیت و قابلیت اطمینان در امور مالی را فراهم می‌سازند.
- به حسابداران و سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا به‌راحتی گزارش‌های مالی شرکت‌ها و صنایع مختلف را با هم مقایسه کنند.
- مشاغل می‌توانند الزامات مالیاتی و مقرراتی را رعایت کنند و از تشویق‌های خدمات مالیاتی استفاده نمایند.
- استاندارد سازی با انعطاف‌پذیری همراه است یعنی صنایع مختلف با کمک انواع نرم افزار حسابداری می‌توانند تنظیمات خاص صنعت خود را با استانداردها هماهنگ نمایند.
- استاندارد سازی بر ارزش‌گذاری منصفانه تمرکز داشته و سبب ارزیابی دقیق دارایی‌ها و بدهی‌ها می‌گردد.
- قوانینی را در مورد نحوه تهیه و ارائه صورت‌ها و گزارشگری مالی ارائه می‌کند.
چرا استانداردهای حسابداری مهم هستند؟
- با کمک استاندارد سازی، از دستکاری و ارائه نادرست صورت‌های مالی جلوگیری شده و گزارشگری مالی درست و منصفانه انجام می‌شود.
- به افزایش اعتماد سرمایه گذاران کمک کرده و آنها می‌توانند بر اساس داده‌های مالی دقیق تصمیم‌گیری کنند.
- فراهم ساختن امکان مقایسه‌پذیری جهانی به‌ویژه با IFRS، کسبوکارها را قادر می‌سازد در سطح بین‌المللی فعالیت نمایند.
- با وضع قوانین سختگیرانه، از تحریفات مالی جلوگیری کرده و تقلب حسابداری را به حداقل می‌رساند.
- داده‌های مالی قابل اعتمادی را برای رشد و توسعه آتی کسبوکارها در اختیار آنها قرار می‌دهد و تصمیم‌گیری آنها را تسهیل می‌کند.
اصول و ضوابط استانداردهای حسابداری
استانداردهای حسابداری بر پایه اصول و ضوابطی استوار شده که اطمینان می‌دهد صورت‌های مالی، برای تصمیم‌گیری، دقیق و مفید هستند. این اصول نحوه ثبت و گزارش تراکنش‌های مالی را به شرح زیر تعیین می‌کنند:
- معاملات در زمان انجام ثبت می‌گردند، نه زمانی که پول نقد دریافت یا پرداخت می‌شوند.
- شرکت‌ها باید در طول زمان از روش‌های حسابداری یکسانی استفاده کنند تا امکان مقایسه فراهم گردد.
- از طریق بررسی گزارشات مالی استاندارد، می‌توان پیش‌بینی کرد که یک کسب‌و‌کار در آینده قادر به ادامه فعالیت است یا خیر.
- صورت‌های مالی باید از برآورد بیش از حدِ درآمد یا دارایی‌ها جلوگیری کرده و زیان‌های احتمالی را شناسایی کنند.
- فقط اطلاعات مالی مهمی که در تصمیم‌گیری موثرند، باید گزارش شوند.
- باید تمام اطلاعات مالی مرتبط، برای کاربران واضح و آشکار باشد.
- هزینه‌ها باید در همان دوره زمانی که درآمد آنها به تولید کمک می‌کند، ثبت شوند.
نحوه تدوین استاندارد حسابداری
توسعه استانداردهای حسابداری شامل مراحل زیر است:
- اولین مرحله شناسایی نیاز به استاندارد جدید است. با بروز مشکلاتی مانند تغییرات اقتصادی یا بحران های مالی، ناهماهنگی‌های استانداردهای جاری شناسایی می‌شود. سرمایه‌گذاران و حسابرسان درخواست استانداردهای جدیدی را می‌کنند.
- تحقیق و مشاوره حسابداری با نهادهای حسابداری، کارشناسان مالی و متخصصان صنعت الزامی است. فرایندهای بین‌المللی و استانداردهای موجود باید بررسی شوند.
- پیش‌نویسی که تغییرات پیشنهادی یا استانداردهای جدید را مشخص می‌کند، تهیه گردد. پیش‌نویس شامل اصول حسابداری که باید رعایت شود و تاثیر آن بر گزارشگری مالی می‌باشد.
- پیش‌نویس جهت اطلاع از نظرات حسابداران، مشاغل، سرمایه‌گذاران و تنظیم‌کنندگان استانداردها، انتشار یابد.
- پس از بررسی بازخوردها، نسخه نهاییِ استاندارد تنظیم و صادر شده و به بنگاه‌های اقتصادی و نهادهای نظارتی ابلاغ گردد. یک دوره انتقال برای شرکت‌ها جهت تطبیق با قوانین جدید در نظر گرفته می‌شود.
- کسب و کارها استاندارد جدید را در گزارشگری مالی به‌کار برده و نهادهای نظارتی تطابق آنها را نظارت می‌کنند.
- احتمال دارد جهت انعکاس تغییرات در محیط‌های تجاری، تجدید نظرهای دوره‌ای نیاز باشد.
حسابداری استاندارد با پیشداد
گروه خدمات مالیاتی و مشاوره حسابداری پیشداد، با برخورداری از اطلاعات کارشناسان و متخصصان حسابداری، وظیفه انجام امور مالی کسب‌وکارهای مختلف را با سرعت و قابلیت اطمینان بر عهده دارد. این شرکت با ارائه خدمات نرم افزاری، امکانات متنوعی در زمینه خدمات حسابداری را برای مشتریان خود فراهم کرده‌است. شرکت پیشداد با بهره‌مندی از انواع نرم افزار حسابداری، صورت‌ها و گزارشگیری‌‌های پیچیده مالی را منطبق با استانداردهای حسابداری، برای بخش‌های مختلف صنعتی و تجاری تهیه و ارائه می‌نماید. این شرکت با کمک گروه های مالیاتی متخصص، تمامی نیازهای متقاضیان در زمینه خدمات حسابرسی، حسابداری استاندارد و امور مالیاتی را برآورده می‌سازد. متقاضیان می‌توانند جهت هرگونه مشاوره مالیاتی و دریافت راهکار در زمینه خدمات حسابداری و مالیاتی با شماره شرکت حسابداری پیشداد 02191018280 تماس حاصل نمایند.
کلام آخر
استانداردهای حسابداری، در فرایند توسعه و به‌کارگیری قوانین حسابداریِ یکسان جهت اطمینان از ثبات، شفافیت و امکان مقایسه در گزارشگری مالی، کاربرد دارد. این استانداردها با تضمین شفافیت مالی، انطباق با مقررات و قوانین مالیاتی و حسابرسی، موجب اعتماد سرمایه‌گذار و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه می‌شود. با جلوگیری از تقلب و بهبود دسترسی به منابع مالی، به شرکت‌های صنعتی و تجاری کمک می‌کند که منجر به رشد و ثبات کسبوکارها می‌گردد. استانداردهای حسابداری اعتماد، شفافیت و قابلیت مقایسه بین شرکت‌های بین المللی را افزایش داده و سرمایه‌گذاری‌های برون‌مرزی را تسهیل می‌کند که در نهایت تجارت جهانی و همکاری اقتصادی را ارتقا می‌دهد.
سوالات متداول
- اطلاعات مالی باید برای تصمیم‌گیری مفید باشند.
- داده‌های مالی بایستی دقیق و قابل اطمینان باشند.
- گزارشات مالیِ شرکت‌ها باید به‌گونه‌ای تهیه شوند که امکان مقایسه با دیگران را فراهم کنند.
- صورت‌های مالی باید واضح و قابل تفسیر باشند. اطلاعات باید به اندازه کافی سریع ارائه شوند تا مفید واقع گردند.
استاندارد سازی حسابداری با چالش‌هایی مانند تفاوت در محیط‌های اقتصادی، تضادهای قانونی و مقاومت در برابر تغییرات از سوی کسبوکارها، مواجه می‌شود. هزینه‌های زیاد پیاده‌سازی و قوانین مالیاتی متفاوت بر پذیرش آن تاثیر دارند. همچنین تفاوت‌های فرهنگی و سیاسی، دستیابی به یک سیستم یکسان در سراسر جهان را دشوار می‌کند.
- اطمینان از انطباق گزارش مالی در سراسر جهان.
- امکان ایجاد مقایسه بین گزارش‌های مالی در میان مشاغل در کشورهای مختلف.
- افزایش شفافیت برای سرمایه‌گذاران، مشاغل و حسابداران.
