مالیات بر ارث چیست؟ نرخ مالیات بر ارث 1404
اگر به عنوان یکی از وراث قصد تصرف یا فروش اموال ارثی را دارید، باید بدانید قبل از پرداخت مالیات بر ارث، انجام این امور امکان پذیر نمی باشد. در ادامه مقاله ضمن بررسی مفهوم این مالیات، نحوه پرداخت را طبق نرخ 1404 بیان خواهیم کرد.
مالیات بر ارث نوعی مالیات مستقیم است که به اموال و دارایی های متوفی تعلق می گیرد و پرداخت آن بر عهده وراث است. بر اساس آخرین اصلاحات قانون مالیات های مستقیم، وراث بعد از پرداخت این مالیات و دریافت گواهی مربوطه می توانند در اموال تصرف نموده یا آنها را به صورت رسمی بفروشند. تعیین این مالیات منوط به ارائه اظهارنامه از طریق سامانه (برای متوفیان بعد از تاریخ 1395/01/01) یا مراجعه به اداره امور مالیاتی آخرین محل سکونت متوفی (برای متوفیان قبل از سال 1395) است. در ادامه جزئیات موضوع به صورت تخصصی مطرح خواهد شد.
آشنایی با انواع مالیات: مستقیم و غیر مستقیم
مالیات یکی از منابع درآمدی دولت ها محسوب شده و برای انجام وظایف دولت و خدمات عمومی صرف می شود. بنابراین تمام اشخاص حقیقی و حقوقی ساکن و مقیم یک کشور، در شرایط خاصی ملزم به پرداخت مالیات هستند. مالیات انواع مختلفی دارد و در حالت کلی به دو دسته طبقه بندی می شود:
- مالیات مستقیم مانند مالیات حقوق، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر ارث
- مالیات غیرمستقیم مانند مالیات ارزش افزوده
بیشتر بخوانید: انواع مالیات مستقیم و غیر مستقیم
مالیات بر ارث چیست و به چه چیزهایی تعلق می گیرد؟
زمانی که شخصی فوت می کند و اموال و دارایی های از وی باقی می ماند، نصیب وراث می گردد. وراث قبل از تصرف، فروش و انتقال این اموال باید مالیات مربوط به آنها را بپردازند. به این نوع مالیات، مالیات بر ارث گفته می شود.
مالیات ارث به انواع دارایی های متوفی در داخل و خارج از ایران تعلق می گیرد، اموالی مانند سپرده های بانکی، ملک، خودرو، حق امتیاز (آب، برق، گاز، تلفن، تلفن همراه)، حق اختراع و سهام.
انواع مالیات ارث
برای کلیه اموال منقول و غیر منقول که از متوفی به وراث رسیده است، باید مالیات بر ارث پرداخت گردد. طبق قانون انواع مختلفی از مالیات ارث وجود دارد که بسته به نوع مال، نرخ متفاوتی خواهند داشت. مهمترین موارد عبارتند از:
- مالیات ارث املاک
- مالیات ارث خودرو و وسایل نقلیه
- مالیات ارث سهام، سپرده های بانکی، اوراق مشارکت
- مالیات ارث سود سهام بورسی و غیر بورسی
- مالیات حق امتیاز و حق اختراع
نرخ مالیات ارث سال 1404
برای تعیین نرخ مالیات بر ارث سال 1404 ابتدا باید نوع اموال به ارث رسیده و همچنین طبقه وراث مشخص گردند. این نرخ ها برای سپرده های بانکی، املاک، خودرو، سهام بورسی و غیر بورسی، حق امتیاز، حق واگذاری ملک و سرقفلی متفاوت هستند. توجه کنید بعد از ارسال اظهارنامه، اداره امور مالیاتی، مالیات را بر طبق نرخ های مصوب محاسبه و اعلام می کند.
برای استفاده از خدمات حسابداری پیشداد کلیک کنید
قوانین مالیات بر ارث
مالیات بر ارث نوعی مالیات بر دارایی محسوب می شود و فصلی مجزایی را در قانون مالیات های مستقیم به خود اختصاص داده است. برخی از مفاد مهم این قانون (از جمله بند دو و سه ماده 24) در سال 1380 و برخی دیگر (از جمله ماده 17)، در سال 1394 اصلاح شده اند. طبق تبصره 1 این ماده، قانون مالیات ارث برای متوفیان قبل از 1/1/ 1395 یعنی تاریخ اجرایی شدن قانون جدید مالیات ارث، متفاوت است. برای آگاهی دقیق از قوانین، متناسب با وضعیت خود می توانید از مشاوره مالیاتی شرکت حسابداری پیشداد کمک بگیرید.
مالیات بر ارث 1404 چقدر است و چگونه محاسبه می شود؟
نرخ مالیات بر ارث برای اموال مختلف متوفی از جمله ملک، خودرو، سهام، حق الامتیاز، سپرده های بانکی متفاوت است. این نرخ بدون در نظر گرفتن تعداد وراث، در قیمت اموال (به شرحی که در قانون آمده است) ضرب شده و مقدار مالیات را حاصل می کند. محاسبه مالیات بر عهده اداره امور مالیاتی است.
طبقه وراث در تعیین مالیات بر ارث موثر هستند. زیرا نرخ طبقه 2 دو برابر نرخ طبقه اول بوده و نرخ طبقه 3 چهار برابر نرخ طبقه اول است. حال باید بدانید در هر طبقه چه افرادی قرار دارند. طبق ماده 18 قانون جدید مالیات بر ارث طبقات به این شرح هستند:
- طبقه اول شامل پدر، مادر، همسر، فرزندان و نوه ها
- طبقه دوم شامل اجداد، برادر و خواهر و فرزندان آنها
- طبقه سوم شامل عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آنها
توجه کنید تا وقتی احدی از طبقه پایین تر در قید حیات باشد، به طبقات بالاتر ارث تعلق نمی گیرد.
نحوه محاسبه مالیات بر ارث خودرو
مالیات بر ارث انواع خودرو و وسایل نقلیه موتوری، با نرخ 2 درصد نسبت به بهای اعلامی سازمان امور مالیاتی، محاسبه می شود. این نرخ برای طبقه اول وراث است. برای طبقه دوم و سوم وراث، نرخ دو و چهار برابر می شود.
روند پرداخت مالیات بر ارث چگونه است؟
برای پرداخت مالیات بر ارث ابتدا باید مدارک مورد نیاز تهیه و تنظیم شوند. یکی از مدارک مهم گواهی انحصار وراثت است. روند به این صورت است:
بعد از فوت متوفی و دریافت گواهی فوت، اموال و ماترک متوفی لیست می شود. سپس با مراجعه به شورای حل اختلاف و دفتر اسناد رسمی (جهت تنظیم شهادتنامه) گواهی انحصار وراثت صادر می گردد. برای دریافت این گواهی باید شهادتنامه ای تنظیم شود که در آن سه نفر عاقل و بالغ که از وضعیت اموال، دارایی، زندگی و اولاد متوفی اطلاع دارند، اظهارات خود را به طور رسمی ثبت کنند.
بعد از تکمیل تمام مدارک (مانند شناسنامه متوفی، گواهی فوت، گواهی حصر وراثت) باید جهت ثبت اظهارنامه الکترونیک ارث اقدام نمود.
برای کسانی که یک سال یا کمتر از تاریخ فوت متوفی گذشته باید فرم 26 و 34 تکمیل گردد. اگر بیش از یک سال از فوت گذشته باید فقط فرم 34 تکمیل و ارسال گردد. فرم 26 شامل بخش دیون و هزینه می باشد. اگر در تکمیل و ارسال این اظهارنامه دچار اشکال یا ابهام هستید می توانید قسمت «اشکالات و پیشنهادات» را در این سامانه انتخاب نمایید. همچنین می توانید از طریق شماره تلفن 02191018280، از شرکت حسابداری پیشداد مشاوره دریافت کنید. در این شرکت علاوه بر مشاوره حسابداری و مشاوره مالیاتی، مشاوره حقوقی نیز ارائه می گردد.
بررسی معافیت های مالیات بر ارث
طبق ماده 24 قانون مالیات بر ارث، برخی اموال و دارایی های متوفی از پرداخت مالیات معاف هستند. اهم این موارد عبارتند از:
- اسباب و وسایل محل زندگی متوفی
- حقوق و وجوه بازنشستگی، پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت
- وجوه مرخصی های استحقاقی استفاده نشده
- مبالغ مربوط به بیمه های تامین اجتماعی
- دیه، خسارت فوت، خسارت اخراج
- بیمه های عمر و زندگی
- اموالی که برای سازمان ها و موسسات موضوع ماده 2 این قانون مانند وزارتخانه ها و موسسات دولتی، شهرداری ها و دهیاری ها، نذر یا وقف شده است. البته باید تایید سازمان مربوطه ضمیمه مدارک گردد.
مراحل اداری مالیات بر ارث
بعد از تکمیل اطلاعات در سامانه مالیات بر ارث، باید اظهارنامه ثبت نهایی شده و از طریق پیامک کد رهگیری دریافت گردد. توجه فرمایید بعد از دریافت کد رهگیری امکان ویرایش وجود ندارد. مرحله آخر این است که بعد از دریافت کد رهگیری، همراه با مدارک مربوطه به اداره امور مالیاتی مراجعه نمایید.
توجه! وراث متوفیان قبل از سال 1395 از ابتدا و بدون نیاز به ارسال اظهارنامه در سامانه، باید به اداره امور مالیاتی واقع در محل زندگی متوفی مراجعه نمایند. یعنی پرداخت مالیات بر ارث متوفیان قبل از سال 1395، از طریق سامانه امکان پذیر نیست بلکه باید به صورت حضوری به دفاتر سازمان امور مالیاتی مراجعه گردد.
سامانه پرداخت مالیات بر ارث
برای دسترسی به سامانه پرداخت مالیات بر ارث باید به آدرس الکترونیکی ersportal.tax.gov.ir مراجعه نمایید.
برای استفاده از خدمات سامانه اظهارنامه الکترونیک ارث، ابتدا باید در درگاه خدمات الکترونیک مالیاتی به آدرس my.tax.gov.ir ثبت نام نمایید. شماره همراهی که در هنگام ثبت نام درج می شود باید به نام شخص متقاضی (تسلیم کننده اظهارنامه مالیات بر ارث) باشد.
نمونه گواهی مالیات بر ارث
بعد از اینکه مودی تقاضای خود را برای درخواست گواهی به سازمان امور مالیاتی تسلیم نمود، سازمان موظف است رسیدگی های لازم را انجام دهد.
نتیجه رسیدگی سازمان در قالب فرمی به شکل زیر به متقاضی ارائه می گردد. در این فرم اطلاعات هویتی، نوع و ارزش اموال و دارایی ها و مالیات متعلقه نوشته می شود. مودی باید ظرف ده روز مالیات را پرداخت نماید. سازمان نیز موظف است گواهی را ظرف مدت یک هفته بعد از پرداخت مالیات صادر نماید.
جدول بررسی مالیات بر ارث
در جدول زیر قسمتی از نرخ های مالیات بر ارث را به تفکیک نوع دارایی و طبقه وراث، طبق ماده 17 قانون مالیات های مستقیم، مشاهده می فرمایید:
سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار | وسایل نقلیه موتوری اعم از زمینی، دریایی و هوایی | حق امتیاز و سایر اموال | املاک | |
طبقه اول وراث | 3 درصد | 2 درصد بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی | 10 درصد | 5/7 درصد |
طبقه دوم وراث | 6 درصد | 4 درصد بهای اعلامی | 20 درصد | 15 درصد |
طبقه سوم وراث | 12 درصد | 8 درصد بهای اعلامی | 40 درصد | 30 درصد |
بررسی قوانین مالیات بر ارث قدیم و جدید
همان طور که اشاره شد قوانین مربوط به مالیات بر ارث اصلاحات بسیاری داشته که آخرین تغییرات مربوط به سال 1394 است. اصلاحات اخیر از ابتدای سال 1395 اجرایی شده اند. در این قسمت برخی تغییرات را بررسی می کنیم.
در قانون قبل مهلت ارسال اظهارنامه مالیات ارث شش ماه بوده است. در قانون جدید این مدت به یک سال افزایش یافته است. توجه کنید عدم ارسال به موقع اظهارنامه و همچنین عدم پرداخت به موقع مالیات، به جریمه مالیاتی منجر خواهد شد.
یکی دیگر از تفاوت های مهم قانون جدید و قانون قدیم مالیات بر ارث این است که در گذشته باید برای تمام اموال و دارایی ها اظهارنامه ارائه شده و مالیات مربوطه پرداخت گردد. اما طبق قانون جدید برای اموال به صورت جداگانه می توان اظهارنامه داده و مالیات پرداخت نمود.
در قانون قدیم برای دریافت گواهی انحصار وراثت باید ابتدا مالیات پرداخت می شد. اما در قانون جدید دریافت گواهی انحصار وراثت مرحله قبل از پرداخت مالیات و دریافت گواهی مالیات ارث است.
نرخ ها به نسبت قانون قدیم تغییری نداشته اما دیگر تعداد وراث در محاسبه مالیات موثر نیست. همچنین معافیت های مالیاتی در این حوزه اعمال نمی شود.
استعلام گواهی مالیات بر ارث
هر یک از وراث به تنهایی می توانند برای پرداخت مالیات بر ارث و دریافت گواهی مالیات ارث اقدام نمایند. اگر می خواهید بدانید این گواهی صادر شده یا خیر، باید به اداره امور مالیاتی آخرین محل اقامت متوفی مراجعه نمایید.
کلام آخر
مالیات بر ارث یکی از موضوعات مهمی است که بدون تسویه آن نمی توان در اموال موروثی تصرف داشته یا آنها را فروخت. بنابراین وراث باید تکالیف مالیاتی مربوط به ارث را با دقت و حساسیت انجام دهند. در غیر این صورت مشمول جرایم مالیاتی خواهند شد. شرکت های تخصصی مانند شرکت حسابداری پیشداد در این زمینه خدمات مورد نیاز شما را انجام می دهند. در این شرکت علاوه بر خدمات مالیاتی، خدمات حسابداری نیز انجام می شود.
سوالات متداول
در محاسبه مالیات بر ارث تکلیف مهریه و سایر دیون متوفی چه می شود؟
مالیات ارث بعد از کسر تمامی دیون متوفی از جمله مهریه محاسبه می شود. بعد از لیست کردن اموال متوفی و صدور گواهی حصر وراثت، لیست تمام بستانکاران و دیون مربوط به آنها تعیین می گردد.
چگونه اظهارنامه مالیات بر ارث تکمیل و ارسال کنیم؟
برای متوفیان قبل از 1395 باید جهت ارائه اظهارنامه به اداره امور مالیاتی مراجعه کنید. برای متوفیان بعد از این تاریخ باید به سامانه مالیات ارث مراجعه گردد.
نحوه دریافت گواهی مالیات بر ارث چگونه است؟
در مرحله اول باید مودی اظهارنامه و درخواست صدور گواهی را به اداره امور مالیاتی ارائه کند. بعد از اعلام نتیجه رسیدگی، مودی باید ظرف 10 روز مالیات متعلقه را بپردازد. گواهی یک هفته بعد از پرداخت مالیات صادر می شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر از خدمات شرکت حسابداری پیشداد بهره بگیرید. برای ارتباط با این شرکت می توانید با شماره 02191018280 تماس حاصل فرمایید.
